De netwerkstructuur is de kapstok van het integraal en gebiedsgericht werken. Het doel is voorkomen van een dreigende escalerende situatie. Mocht er een dreigende escalerende situatie ontstaan, dan wordt de impact beperkt door snel te handelen en daardoor snel en adequaat te de-escaleren. Goede samenwerking tussen professionals is daarbij cruciaal. En afspraken over wie de regie heeft als problemen groter worden en wanneer opschalen (of juist afschalen) nodig is.

Met de netwerkstructuur wordt een effectieve en efficiënte uitvoering gegeven aan het principe: één gezin, één plan, één regisseur. Door tijdig signalen en casuïstiek met elkaar te bespreken, zorgen we samen voor een integrale aanpak en voorkomen we dat problemen escaleren. Het uitgangspunt is maatwerk leveren op basis van wat de inwoner nodig heeft en regie en zelfredzaamheid te ondersteunen en versterken.

Er kan op- en afgeschaald worden naar het voorliggend veld, gebiedsteam (lokaal per gemeente ingeregeld), regieteam (RT) of Zorg- en Veiligheidshuis. Onder het voorliggend veld verstaan we de voorzieningen in de eerste lijn die voor iedereen toegankelijk zijn zonder indicatie van de gemeente.

De inhoud van de problematiek en de benodigde partners bepalen waar de casus wordt ingebracht. Een casus wordt zo lang als nodig gevolgd en zo snel als mogelijk afgeschaald. Hierbij zijn de voorzitter van het gebiedsteam, RT en de regionale weegploeg van het ZVH de schakels tussen de verschillende niveaus en verantwoordelijk voor het tijdig op- en afschalen.

Het RT is een multidisciplinair overleg (MDO) op maat met professionals uit de eerste en tweede lijn binnen het zorg- en veiligheidsdomein. Hier worden signalen en casuïstiek besproken als een integrale aanpak of meedenken vanuit de tweede lijn noodzakelijk is. 

Het Zorg- en Veiligheidshuis faciliteert het RT door het leveren van een onafhankelijk voorzitter en neemt op verzoek ook als adviseur deel aan het RT. Het RT vindt plaats binnen de locatie van het Zorg- en Veiligheidshuis. Bij het RT wordt de inhoudelijke casusregie belegd bij een van de partners die betrokken is bij de casus. Het RT stelt een gezamenlijk actieplan op. Als de veiligheid van kinderen in het geding is, loopt de procedure via de beschermtafel en Raad voor de Kinderbescherming (RvdK). De beschermtafel en het RT stemmen daar waar nodig intensief af voor optimale samenwerking.

Het RT is door het Zorg- en Veiligheidshuis in 2017 opgezet als schakel tussen het GBT en de persoonsgerichte aanpak van het Zorg & Veiligheidshuis. Het RT wordt gevormd door de voorzitter en administratieve ondersteuning van het Zorg- en Veiligheidshuis WM.

Dat de schakel tussen het GBT en geprioriteerde casussen van het Zorg & Veiligheidshuis noodzakelijk is, blijkt uit de stijging van het aantal behandelde casussen (zie hiervoor het jaarverslag Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek 2020-2021). De gezamenlijke verantwoordelijkheid van professionals en de gemeente werpt zijn vruchten af en voorkomt opschaling tot persoonsgerichte aanpak bij het Zorg- en Veiligheidshuis Westelijke Mijnstreek. Er is een brede behoefte om via dit platform casuïstiek te bespreken die nog niet voldoet aan de landelijke criteria voor de PGA-aanpak binnen het ZVH. Mede hierdoor heeft het ZVH in afstemming met de gemeenten het RT voor de volledige regio Westelijke Mijnstreek ingezet. Dit heeft vooralsnog niet geleid tot verdere financiële consequenties, hierbij blijven wij met de gemeenten in gesprek over de mogelijkheden van structurele borging van het Regieteam.

Met ingang van 1 januari 2020 is de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ) vervangen door nieuwe wetgeving.

Onder de nieuwe wetgeving vindt een opsplitsing plaats naar doelgroepen en specifieke regels omtrent verplichte zorg van deze doelgroepen:

• Wet zorg en dwang (Wzd): omvat regels met betrekking tot verplichte zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie);
• Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz): omvat regels met betrekking tot verplichte zorg voor mensen met een psychische aandoening. 

De Wvggz levert ook nieuwe taken op voor gemeenten. De Wvggz vraagt het College van B&W zorg te dragen voor het in behandeling nemen van meldingen betreffende personen voor wie de noodzaak tot geestelijke gezondheidszorg moet worden onderzocht.Iedereen kan een melding bij de gemeente doen. De melding moet gaan over een persoon die woonachtig is in die gemeente of er overwegend verblijft. De gemeente heeft vervolgens 14 dagen de tijd om een verkennend onderzoek te doen. 

Wanneer de melder een vertegenwoordiger, partner, ouder of essentiële naaste betreft, dient de gemeente hen te informeren over de uitkomst van het verkennend onderzoek. Mogelijk leidt het onderzoek tot een aanvraag om een zorgmachtiging (voorheen de rechterlijke machtiging) om verplichte zorg te verlenen. De uitkomst van het onderzoek kan ook leiden tot andere (zorg)maatregelen.  

Dit alles betekent dat de gemeente moet organiseren dat de meldingen zorgvuldig ontvangen en tijdig onderzocht worden. Daarbij moet goed onderscheiden worden of de melding eerder een overlastmelding betreft of dat er sprake is van een persoon met een psychische stoornis die met zijn/haar gedrag ernstig nadeel veroorzaakt.Voor de regio Westelijke Mijnstreek is door de gemeenten gekozen om aan te sluiten bij de bestaande structuren binnen het Zorg- en Veiligheidshuis. Dit mede ook vanuit haar reeds opgedane kennis- en expertise op het snijvlak van zorg en veiligheid.Het ZVH WM behandelt de meldingen en verricht, indien van toepassing, het verkennend onderzoek in het kader van de Wvggz. Er zijn twee procesregisseurs betrokken bij de uitvoering van deze taak. Hierbij is rekening gehouden met de expertise die deze functie vraagt. 

In 2021 heeft er een evaluatie plaatsgevonden van bovenstaande werkzaamheden. De gemeenten van de Westelijke Mijnstreek hebben n.a.v. evaluatie besloten om bovengenoemde werkzaamheden definitief te borgen binnen ZVH WM.

Van oorsprong zijn de Zorg- en Veiligheidshuizen netwerkorganisaties. De focus ligt daarmee vooral op het netwerk en minder op de structuur van een eigen organisatie. Vanaf het moment dat de regie formeel bij de gemeente is belegd, is hier wel enige verandering in gekomen. In Nederland zijn Zorg- en Veiligheidshuizen ondergebracht bij gemeenten, in stichtingen, bij Veiligheidsregio’s en in separate gemeenschappelijke regelingen.

Ontwikkelingen van de afgelopen tijd hebben ertoe geleid dat steeds vaker de vraag gesteld wordt of ZVH WM op de juiste wijze is gepositioneerd in de regio.

Zaken als onafhankelijkheid, financieringsconstructie en samenwerking met de andere Zuid-Limburgse Zorg- en Veiligheidshuizen roepen steeds meer (o.a. bestuurlijke) vragen op rondom de inrichting en besturing van ZVH WM. 

Bovenstaande vragen zijn aanleiding voor de brede behoefte om de inrichting en besturing van het ZVH WM nader te onderzoeken.